HIỂM HOẠ TỪ VIỆC SỬ DỤNG KEM STEROID LÂU DÀI VÀ LIÊN TỤC CẦN BIẾT

Corticosteroid hay thường được biết đến tại Việt Nam với tên Corticoid. Các sản phẩm kem chứa thành phần này thường chủ yếu được dùng để giảm viêm và chữa kích ứng da với các nồng độ khác nhau. Các dòng kem nồng độ nhẹ chẳng hạn như clobetasone, kem bôi da hydrocortisone và hydrocortisone còn được sử dụng để giảm mụn nhọt, có thể được mua không cần kê đơn từ các hiệu thuốc.

Các loại mạnh hơn, chẳng hạn như beclometasone, betamethasone, clobetasol, fluticasone và mometasone, chỉ có sẵn theo đơn kê của bác sĩ. 

Tình trạng viêm dẫn đến giãn nở các mạch máu xung quanh vị trí bị nhiễm trùng; corticosteroid sẽ làm co các mao mạch (mạch máu nhỏ nhất) và giảm sưng và đau.

Hầu hết người lớn và trẻ em đều có thể sử dụng corticosteroid thoa ngoài một cách an toàn, nhưng có những trường hợp không được khuyến khích, chẳng hạn như bạn có da bị nhiễm trùng, bệnh trứng cá đỏ, mụn trứng cá và loét da (vết loét hở). Kem Corticosteroid cũng rất mạnh nên thường không được kê đơn cho phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, hoặc cho trẻ nhỏ. Trong vài trường hợp, bạn có thể được kê đơn nếu có sự giám sát của chuyên gia chăm sóc da (bác sĩ da liễu).

Mọi người chỉ cần sử dụng kem một hoặc hai lần một ngày trong 1 đến 2 tuần, thoa một lớp mỏng lên da theo chiều lông mọc và chỉ thoa lên vùng da cần giảm.

Corticosteroid thường được sử dụng để giảm viêm da

Nếu bạn sử dụng đúng cách, corticosteroid hiếm khi gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên nhiều năm qua, các hãng mỹ phẩm tự chế, các công thức kem homemade tại nhà được lan truyền rộng rãi trong giới làm đẹp lại âm thầm lạm dụng thành phần này một cách quá mức, vì chứa các thành phần mạnh như Clobetasol Propionate, Fluocinolone Acetonide hoặc Betamethasone Dipropionate, kem này sẽ khiến người dùng khi sử dụng lâu dài thường dễ gặp phải tình trạng kích ứng, da nóng bỏng rát, châm chích, viêm da, bào mỏn gây mỏng da khiến da dễ tổn thường hơn, đôi khi phát sinh mụn nặng hay khiến tình trạng mụn vốn có trở nên tệ hơn, tạo điều kiện cho chứng bệnh rosacea (tinh trạng da mặt trở nên ửng đỏ) hoặc làm thay đổi màu da, làm sáng da.

Nhiều người đã bán và tiếp thị bất hợp pháp các loại kem corticosteroid làm kem tẩy trắng da. Đây là một cách để tận dụng hoặc kiếm tiền từ các tác dụng phụ đã biết của việc sử dụng kem corticosteroid. Cơ chế đằng sau việc làm sáng da do kem corticosteroid vẫn chưa được thông báo rõ ràng. Tuy nhiên, một giả thuyết cho rằng corticosteroid có thể làm giảm số lượng tế bào hắc tố hoặc hoạt động của tế bào hắc tố trên da.

Việc bán rộng rãi các loại kem corticosteroid làm sáng da ngoài thị trường khiến những người tiêu dùng mua những loại kem này ngày càng nhiều hơn với niềm tin sản phẩm là an toàn để tẩy trắng. Hầu hết những người sử dụng các loại kem này không biết về các tác dụng phụ nguy hiểm của việc sử dụng corticosteroid kéo dài.

Bệnh đỏ da, da bong tróc là một trong những phản ứng phụ phổ biến khi lạm dụng corticosteroid quá mức

Nếu bạn ngừng sử dụng corticosteroid sau khi sử dụng liên tục trong thời gian dài (thường trên 12 tháng ở người lớn), bạn còn có thể bị phản ứng cai thuốc tương tự các triệu chứng trên, bao gồm đỏ hoặc đổi màu da, bỏng rát, châm chích, căng ngứa, bong tróc da… thời điểm này hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ da liễu để được xem xét và giảm kịp thời. 

Hầu hết các triệu chứng có thể cải thiện khi ngừng sử dụng corticosteroid, mặc dù có thể mất vài tháng đến thậm chí nhiều năm để hồi phục. Tuy nhiên, các vấn đề như rạn da và da mỏng rất khó sửa chữa.

Nặng nề hơn, corticosteroid khi dùng quá liều còn dễ ảnh hưởng đến sức khoẻ như giảm nồng độ cortisol trong huyết tương, hạ calci huyết, chậm phát triển và tử vong, tăng đường huyết và đái tháo đường…

Trong đó, teo da là tác dụng phụ phổ biến nhất. Tình trạng teo da có thể ảnh hưởng đến cả biểu bì và hạ bì. Những thay đổi về vi mô thoái hóa ở biểu bì thể hiện rõ ràng sau 3-14 ngày giảm bằng kem Corticosteroid. Ban đầu biểu bì trở nên mỏng do giảm kích thước tế bào biểu bì, điều này phản ánh hoạt động trao đổi chất giảm. Sau khi tiếp xúc lâu dài, các lớp tế bào bị giảm, nghĩa là, lớp hạt biến mất và lớp sừng trở nên mỏng. Sự tổng hợp các lipid của lớp sừng và các hạt keratohyalin và sự hình thành các tiêu bản giác mạc (cần thiết cho sự toàn vẹn cấu trúc của lớp sừng) bị ngăn chặn. Có thể xảy ra sự ức chế chức năng của các tế bào hắc tố, làm tăng sắc tố trên bề mặt da.

Da phát sinh mụn, da mỏng yếu khiến mạch máu dưới da lộ rõ cũng là những biểu hiện cho thấy da đang nhiễm Corticosteroid

Kem Corticosteroid cũng gây ra sự tái hấp thu chất nền mucopolysaccharide ở lớp hạ bì. Sử dụng nhiều lần trong cùng một khu vực gây mỏng lớp biểu bì và thay đổi mô liên kết của lớp hạ bì dẫn đến da chùng nhão, nhăn nheo, giảm sắc tố và nổi rõ các tĩnh mạch bên dưới. Việc mất mô liên kết hỗ trợ cho mạch máu da dẫn đến ban đỏ, giãn da và ban xuất huyết.

Mức độ teo da cũng chịu ảnh hưởng của tuổi tác, cơ địa… phát sinh bởi hành động ức chế tăng sinh tế bào và ức chế tổng hợp collagen. Teo da là do giảm tăng trưởng nguyên bào sợi và giảm tổng hợp collagen, axit mucopolysaccharid và kích thích các tế bào nội mô vi mạch ở da của con người. 

Tình trạng teo da có thể hồi phục khi ngừng sử dụng Corticosteroid, nhưng quá trình bình thường hóa có thể mất vài tháng. 

Giảm sắc tố sau khi sử dụng Corticosteroid cũng là một trong những hiện tượng khá phổ biến, nhưng không thường xuyên nhận thấy ở những người da quá sáng. Những người có loại IV đến VI (màu da tối) mới là người bị ảnh hưởng đặc biệt. Corticosteroid có thể can thiệp vào quá trình tổng hợp melanin bởi các tế bào hắc tố nhỏ hơn, gây ra các vùng giảm sắc tố loang lổ có thể hồi phục sau khi ngừng sử dụng Corticosteroid. 

Lạm dụng Corticosteroid còn dễ gây ra chứng nghiện Corticosteroid. Trong tình trạng này, sau khi bôi Corticosteroid trong thời gian dài, trên mặt xuất hiện ban đỏ tái phát nghiêm trọng, bỏng rát và đóng vảy khi cố gắng ngừng sử dụng sản phẩm.

Do đó, nếu chưa được bác sĩ kê toa và yêu cầu sử dụng bất kỳ sản phẩm chứa Corticosteroid nào, để bảo vệ làn da tốt nhất, bạn nên tìm hiểu kỹ các sản phẩm dưỡng, chăm sóc da trước khi mua dùng, tránh tự ý sử dụng sản phẩm có chứa Corticosteroid hay không rõ nguồn gốc, thành phần nhằm tránh việc vô tình làm tổn thương làn da khoẻ mạnh của chính mình.

Để có một làn da tươi trẻ, khoẻ khoắn, hãy tập trung vào các bước cơ bản như làm sạch da bằng 1 loại sữa rửa mặt dịu nhẹ, chống nắng vào ban ngày, dưỡng ẩm vào ban đêm và sinh hoạt điều độ, ngủ nghỉ đúng giờ, giảm stress. Bạn vẫn có thể sở hữu và nuôi dưỡng cho mình 1 làn da hoàn hảo nhất.